1. Ո՞ր երևույթներն են կոչվում ֆիզիկական։
   Որ փոխվում է ձևը, չափը և այլն։
2. Ո՞ր երևույթներն են կոչվում քիմիական ։
   Որ փոխում է գույնը, համը, հոտը։
3. Հետևյալ երևույթներից որո՞նք են ֆիզիկական՝ մոմի այրվելը,բաժակի կոտրվելը,եղյամի առաջացումը, ջրի եռալը,լուցկու այրվելը, կաթի թթվելը։
4. Բերե’ք ֆիզիկական երևույթի օրինակներ։
   Ճոճոնակի տատանվել
   ջրի սառելը և հալվելը
   լամպի վառվելը
   լույսի վառվելը և անջատվելը
5. Բերե’ք քիմիական երևույթի օրինակներ։
   կաթից պանիր ստանալը
   ջրի գույնը փոխվելը
   երկաթի ժանգոտվելը
   ճաշի համի փոխվելը
6. Քիմիական երևույթների ժամանակ ի՞նչ փոփոխություններ են կատարվում նյութի հետ։
   Որ փոխում է գույնը, համը, հոտը։
7. Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում քայքայման։
   Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով մեկ բարդ նյութից առաջանում են երկու կամ ավելի պարզ կամ բարդ նյութեր, կոչվում են քայքայման քիմիական ռեակցիաներ:
8. Ո՞ր քիմիական ռեակցիաներն են անվանում միացման ։
   Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնց հետևանքով երկու կամ ավելի նյութերից առաջանում է նոր բարդ նյութ, կոչվում են միացման քիմիական ռեակցիաներ:
9. Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությամբ ջուրը տրոհվում է ջրածնի և թթվածնի։Ի՞նչ քիմիական ռեակցիա է տեղի ունենում։
   Քայքայման ռեակցիա։
10. .Բերվածներից որո՞նք են միացման ռեակցիա։
    ա) C+O2 =CO2
    բ)CH4=H2+C
    գ)H2+S=H2S.
    դ) FeS=Fe+S
    միացման ռեակցիաներ են – ա, գ
11. Բերե’ք քայքայման ռեակցիայի օրինակներ։
    Սոդայի ջերմային քայքայումը
    Ջերմության ազդեցությամբ սոդան քայքայվում է առաջանում է ածխաթթու գազ։
    Ձվի սպիտակուցի ջերմային քայքայումը՝ երբ փուն եփում ենք սպիտակուցները բաժանվում են իրենց կառուցվածքային տարրերից և առաջանում է կոշտ նյույթ։
    
12. Բերե’ք միացման ռեակցիայի օրինակներ։
    Ջրի առաջացումը
    Ջրածինը և թթվածինը միանում են՝ առաջացնելով ջուր։
    2H2+O2=2H2O
    Նատրիումը և քլորը միանում են առաջացնում են խոհանոցային աղ։
    2Na+Cl2=2NaCl
13. Ի՞նչ է այրումը։Ի՞նչով է ուղեկցվում այն։
    Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնք ընթանում են ջերմության և լույսի անջատմամբ, կոչվում են այրում: Այրումն օքսիդացման ռեակցիա է:
14. Որո՞նք են այրման առաջացման պայմանները։
    Այրման համար անհրաժեշտ պայման է թթվածնի առկայությունը:
    Իսկ որպեսզի այրում տեղի ունենա, հարկավոր է նյութը տաքացնել մինչև նրա բռնկվելը:
15. Հրդեհը հանգցնելու ի՞նչ միջոցներ գիտեք։
    Զանգ 911,101 հրշեջ ծառայություն, կրակմարիչի կամ ջրի օկտագործում,թթվածնի հոսքի կանգնեցնում և այլն։
16. Ո՞ր նյութերն են կոչվում օքսիդներ:
    Այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից, որոնցից մեկը թթվածինն է, կոչվում են օքսիդներ:
17. Ի՞նչ բաղադրություն ունեն աղերը:
    Աղը բարդ նյութ է, որը կազմված է մետաղի մեկ կամ մի քանի ատոմից և թթվածնի մոլեկուլից։
18. Ի՞նչ բաղադրություն ունեն հիմքերը:
    Հիմքեր կամ հիդրօքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմից և մեկ կամ մի քանի հիդրօքսիլ խմբերից:
19. Ի՞նչ տառով են նշանակում ուժը:
    F
20. Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:
    Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ, խոչընդոտում է դեֆորմացիային և ձգտում վերականգնել մարմնի ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:
21. Ե՞րբ են առաջանում մարմինների ձևափոխություն:
    Դեֆորմացիայի ժամանակ
22. Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:
    Նյուտոն
23. Ի՞նչ է մարմնի կշիռը:
    Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։
24. Ո՞ր երևույթն են անվանում տիեզերական ձգողությունը:
    Մարմինների փոխադարձաբար ձգում կոչվում է տիեզերական ձգողություն։
25. Ո՞ր ուժն է կոչվում ծանրության ուժ:
    Այն ուժը, որով Երկիրը դեպի իրեն է ձգում որևէ մարմին, կոչվում է ծանրության ուժ:

1. Ո՞ր ուժն է կոչվում առանձգականության ուժ:
   Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի ժամանակ և աշխատում է վերականգնել մարմնի սկզբնական ձևն ու չափերը, կոչվում է առաձգականության ուժ:
2. Ե՞րբ է առաջանում մարմինների ձևափոխություն:
   Մարմինը կարող է սեղմվել, ձգվել, ծռվել, ոլորվել, դա լինում է այն ժամանակ, երբ արտաքին ազդեցության լինում է արտաքին ազդեցություն ։ Մարմնի ձևի, չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա կամ ձևափոխություն:
3. Ուժի չափման միավորը ի՞նչպես է կոչվում:
   Մարմնի չափման միավորը կոչվում է Նյուտոն։

Հետևելով շարժվող մարմիններին` կարող ենք նկատել, որ դրանք ժամանակի ընթացքում փոխում են իրենց դիրքը շրջապատի մարմինների նկատմամբ, այսինքն` կատարում են որոշակի տեղափոխություն: Մարմինների այդպիսի տեղափոխությունն անվանում են մեխանիկական շարժում։Մեխանիկական շարժումը որոշակի ժամանակահատվածում մարմնի դիրքի փոփոխությունն է այլ մարմինների նկատմամբ։
Դիտելով մեքենայի դիրքի փոփոխությունը ծառի կամ շենքի նկատմամբ՝ ասում ենք, որ մեքենան շարժվում է այդ մարմինների նկատմամբ։ Իհարկե, շարժվում են նաև ծառերն ու շենքերը։ Դրանք մասնակցում են Երկրի օրական պտույտին և Երկրի հետ պտտվում են նաև Արեգակի շուրջը։
Այն գիծը, որով շարժվում է մարմինը, կոչվում է շարժման հետագիծ։
Որոշ դեպքերում հետագիծը կարող է տեսանելի լինել, ինչպես օրինակ կավիճի հետքը գրատախտակին, այլ դեպքերում՝ ոչ, ինչպես օրինակ թռչող միջատինը:
Ըստ հետագծի ձևի՝ շարժումները կարող են լինել ուղղագիծ կամ կորագիծ:

Օրինակ

Կոր գծով են շարժվում կարուսելի նստարանը, ժամացույցի սլաքի ծայրը, Երկրի արհեստական արբանյակը, իսկ ուղիղ գծով՝ վերելակի խցիկը, ցած ընկնող քարը և այլն։

Շարժման արագություն

Մարմինները կարող են շարժվել հավասարաչափ կամ անհավասարաչափ։ 
Հավասարաչափ շարժման ժամանակ մարմինը ցանկացած հավասար ժամանակահատվածներում անցնում է հավասար ճանապարհահատվածներ։
Հավասարաչափ շարժում է կատարում օրինակ, նկարում պատկերված կաթոցիկը: Այդպիսի շարժում կարող են կատարել ինքնաթիռը, ավտոմեքենան, մարդը, գնացքը և այլն: Նրանց շարժումները միմյանցից տարբերվում են քանակապես. ավելի արագ են կամ դանդաղ: Մարմինների շարժումը քանակապես բնութագրող մեծությունը կոչվում է արագություն:Այսպիսի շարժման ժամանակ արագությունը անփոփոխ է և ցույց է տալիս միավոր ժամանակում մարմնի անցած ճանապարհը:
Արագությունը հավասար է մարմնի անցած S ճանապարհի և ծախսած  t  ժամանակամիջոցի հարաբերությանը:

V=St
Բնության մեջ և տեխնիկայում տեղի ունեցող շարժումների մեծ մասն անհավասարաչափ է:

Անհավասարաչափ կոչվում է այն շարժումը, որի դեպքում հավասար ժամանակահատվածներում մարմինը անցնում է անհավասար ճանապարհներ: 
Անհավասարաչափ շարժումը բնութագրվում է միջին արագությամբ:
Միջին արագությունը գտնելու համար անհրաժեշտ է մարմնի անցած ամբողջ ճանապարհը բաժանել ծախսված ամբողջ ժամանակի վրա:

Vմիջ.=S:t

Այս բանաձևում V–ն միջին արագությունն է, S-ը մարմնի անցած լրիվ ճանապարհն է, t-ն՝ այդ ճանապարհի վրա ծախսած ժամանակը։
Ավտոմեքենայում տեղադրված արագաչափը ցույց է տալիս մեքենայի արագությունը շարժման տվյալ պահին։ Այն կարող է մեծ կամ փոքր լինել մեքենայի միջին արագությունից, որոշ պահերին էլ՝ հավասար լինել միջին արագությանը։ Մարմնի արագությունը հավասար է զրոյի, եթե մարմինը գտնվում է դադարի վիճակում:

Արագությունը չափվում է մ/վ, սմ/վ, կմ/ժ և այլ միավորներով:
Եթե հայտնի է շարժման արագությունը, ապա կարելի է որոշել, թե ինչ ճանապարհ կանցնի մարմինը ցանկացած t ժամանակում S=V⋅t բանաձևով:
Արագությունը չափող սարքը կոչվում է արագաչափ:
Բնության մեջ մարմինները կարող են շարժվել տարբեր արագություններով:
Օրինակ
Արբանյակը Երկրի շուրջը պտտվում է մոտավորապես 8 կմ/վ արագությամբ, այսինքն` 1 վ-ում անցնում է 8 կմ ճանապարհ:

Դասարանական աշխատանք

Պատասխանել հարցերի

1. Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը:
   Մարմնի շարժումը մեկ այլ մարմնի նկատամբ։
2. Ի՞նչի նկատմամբ է շարժվում գետում լողացող ձուկը:
   Ձուկը շարժվում է ափի, գետի և իր շուրջը գտնվող ամեն ինչի նկատմամբ։
3. Ի՞նչով է իրարից տարբերվում շարժումները:
   Արագությունով
4. Ի՞նչ է ցույց տալիս արագությունը:Ի՞նչ միավորներով է այն չափվում:
   Մարմինների շարժումը քանակապես բնութագրող մեծությունը կոչվում է արագություն:Այսպիսի շարժման ժամանակ արագությունը անփոփոխ է և ցույց է տալիս միավոր ժամանակում մարմնի անցած ճանապարհը:
   
   Արագությունը չափվում է մ/վ, սմ/վ, կմ/ժ և այլ միավորներով:
   

Դասարանական աշխատանք

Պատասխանել հարցերին

1. Ո՞ր նյութերն են կոչվում օքսիդներ
    Օքսիդացման ռեակցիաների հետևանքով ստացվող նյութերը՝ օքսիդներ:
2. Ի՞նչ թթուներ կան բնության մեջ:
   —աղաթթուն՝ HCl
   —ազոտական թթուն՝ HNO₃
   —ծծմբական թթուն՝ H₂SO
   —ֆոսֆորական թթուն՝ H₃PO₄
   կան նաև կենցաղային թթուներ, դրանք են՝ կիտրոնաթթուն, խնձորաթթուն, քացախաթթուն, կաթնաթթուն, կարագաթթուն և այլն։
   Կան նաև թունավոր թթուներ, դրան են՝ կապտաթթուն կամ ցինաջրածնական թթուն։
3. Որտե՞ղ է կիրառվում գիպսը:
   Գիպսը օգտագործում են շինարարության և բծշկության մեջ։

Լրացուցիչ տնային առաջադրանքներ

1. Ո՞րն է օքսիդացման ռեակցիան:
   Թթվածնի և այլ նյութերի միջև տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաներն անվանում են օքսիդացման ռեակցիաներ
2. Ի՞նչ բաղադրություն ունեն աղերը:
   Աղերը կազմված են մետաղների ատոմներից և թթվային մնացորդներից։  
3. Ի՞նչ բաղադրություն ունեն հիմքերը:
   Հիմքերը կազմված են մետաղի ատոմից և մեկ կամ մի քանի հիդրօքսիլ խմբերից:

Դասարանական առաջադրանքներ

Պատասխանել հարցերին

1. Ի՞նչ է այրումը։Ի՞նչով է ուղեկցվում այն։

Այն քիմիական ռեակցիաները, որոնք ընթանում են ջերմության և լույսի անջատմամբ, կոչվում են այրում: Այն ուղեկցվում է նյութի բռնկմամբ, հրդեհով։

1. Որո՞նք են այրման առաջացման պայմանները։

Այրման համար անհրաժեշտ պայման է թթվածնի առկայությունը:Սովորաբար, որպեսզի այրում տեղի ունենա, հարկավոր է նյութը տաքացնել մինչև նրա բռնկվելը:

1. Հրդեհը հանգցնելու ի՞նչ միջոցներ գիտեք։

Հրդեհը հանգցնելու միջոցներից է ջուրը, կրակմարիչները, անօդ տարածություն ստեղծելը, փրփուրը և ամենակարևոևը զանգահարել հրշեջ ծառայություն։

Լրացուցիչ տնային առաջադրանք

1. Ի՞նչպես կվարվեք,եթե բնակարանում գազի հոտ զգաք:
   
   Եթե բնակարանում գազի հոտ զգացվի, պետք է անմիջապես փակել գազի փականը, բացել բոլոր պատուհանները: Ոչ մի դեպքում չմիացնել էլեկտրականություն, քանի որ կայծից պայթյուն և հրդեհ կառաջանա:
2. Ի՞նչ տեսակի վառելանյութեր գիտես:

Վառելանյութերը լինում են պինդ, հեղուկ և գազային:
Պինդ վառելանյութեր են՝ քարածուխը, տորֆը, փայտը և այլն:

Հեղուկ վառելանյութեր են՝ բենզինը, կերոսինը, մազութը, սպիրտը և այլն:

1. Նշի՛ր գազային վառելանյութերի օրնակներ:

Գազային վառելանյութեր են՝ բնական գազ, ջրածինը:

Մեր շուրջն անընդհատ տեղի են ունենում փոփոխություններ:Բնության մեջ տեղի ունեցող փոփոխությունները կոչվում են բնական երևույթներ: Երևույթները կարող են լինել ֆիզիկական և քիմիական:Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը (մարմինները) փոխում են վիճակը, ձևը, չափերը, կոչվում են ֆիզիկական երևույթներ: Ֆիզիկական երևույթների ընթացքում նյութերը չեն փոխարկվում այլ նյութերի, այսինքն՝ նոր նյութեր չեն առաջանում:
Ֆիզիկական երևույթները լինում են՝
Մեխանիկական (մարմինների շարժում)
Ջերմային (գոլորշացում, անձրև, ձյուն, սառույցի հալվելը, ջրի տաքանալը),
Լուսային (արևի լուսավորելը, կայծակի բռնկում),
Ձայնային (տարբեր տեսակի ձայների առաջացումն ու տարածումը),
Էլեկտրական (կենցաղային սարքեր, կայծակ),
Մագնիսական (սովորական մագնիսի կողմից երկաթե առարկաներ ձգելը) և այլն:
Առօրյա կյանքում հաճախ հանդիպում ենք այնպիսի երևույթների, որոնց ընթացքում որևէ նյութ փոխարկվում է մեկ այլ նյութի:Այն երևույթները, որոնց ընթացքում նյութերը փոխարկվում են մեկը մյուսի, այսինքն՝ այլ բաղադրությամբ և հատկություններով նոր նյութեր են առաջանում, կոչվում են քիմիական երևույթներ:
Քիմիական երևույթների օրինակներ են՝
Վառելանյութի այրվելը,երկաթի ժանգոտելը և այլն:
Քիմիական երևույթներն այլ կերպ կոչվում են նաև քիմիական փոխարկումներ կամ քիմիական ռեակցիաներ:
Քիմիական ռեակցիային ուղեկցող երևույթնեերն են.
Գույնի փոփոխությունը: Լուցկու հատիկի այրման ընթացքում նրա գույնը փոխվում է:
Համի փոփոխությունը: Միսը եփվելիս փոխում է համը:
Հոտի հայտնվելը կամ անհետանալը: Որոշ նյութերի փոխազդեցության դեպքում կարող է առաջանալ հոտ:
Գազի անջատումը կամ կլանումը: Որոշ քիմիական ռեկացիաների ընթացքում անջատվում է գազ` պղպղջակների տեսքով:Օրինակ, երբ կաթը թթվում է կամ փտում է, ապա տարածվում է յուրահատուկ տհաճ հոտ:
Ջերմության անջատումը կամ կլանումը: Թղթի կամ ցանկացած նյութի այրման ընթացքում ջերմություն է անջատվում:
Լույսի անջատումը: Այրման ընթացքում անջատվում է նաև լույս:


Դասարանական աշխատանք

Պատասխանել հարցերին

1.Ո՞ր երևույթներն են կոչվում ֆիզիկական։

Ֆիզիկական երևույթները լինում են՝
Մեխանիկական (մարմինների շարժում):

2.Ո՞ր երևույթներն են կոչվում քիմիական ։
Քիմիական երևույթների օրինակներ են՝
Վառելանյութի այրվելը,երկաթի ժանգոտելը և այլն:
3.Հետևյալ երևույթներից որո՞նք են ֆիզիկական՝ մոմի այրվելը,բաժակի կոտրվելը,եղյամի առաջացումը, ջրի եռալը,լուցկու այրվելը, կաթի թթվելը։
Լուցկու այրվելը և կաթի թթվելը քիմիական երևույթ է։

Լրացուցիչ աշխատանք

1.Բերե’ք ֆիզիկական երևույթի օրինակներ։

2.Բերե’ք քիմիական երևույթի օրինակներ։
3.Քիմիական երևույթների ժամանակ ի՞նչ փոփոխություններ են կատարվում նյութի հետ։