Պատահույթի հավանականությունը, 04․11․2024 թ
Տեսություն՝
Հավանականությունը ցույց է տալիս, թե ինչքանով է հնարավոր, որ ինչ-որ բան տեղի ունենա։ Օրինակ՝ եթե դու ու քո ընկերները քար-թուղթ-մկրատ խաղում եք, հավանականությունը ցույց կտա, թե ինչքանով է հնարավոր, որ դու հաղթես։
Կարող ենք օրինակ բերել սովորական խաղային զառը, որն ունի վեց երես։ Երբ զառը գցում ես, կարող է դուրս գալ 1, 2, 3, 4, 5 կամ 6։ Այժմ հարց՝ ինչքանով է հնարավոր, որ դուրս գա, օրինակ, թիվ 4։
Քանի որ ընդամենը վեց տարբերակ կա, ու այդ բոլոր տարբերակները հավասար հնարավորությամբ են, քեզ թիվ 4 ստանալու հավանականությունը կլինի 1-ը 6-ի նկատմամբ։ Այսինքն՝ կա 1/6 հավանականություն, որ դուրս կգա թիվ 4։
Հավանականության հիմնական գաղափարներն են․
- Հավասար հավանականություն. երբ բոլոր հնարավոր դեպքերը հավասար հավանականությամբ են։
- Հավանականության բանաձև. Եթե ունենք n հավասար հնարավոր դեպքեր, ապա կոնկրետ դեպքի հավանականությունը կլինի 1/n։
Հավանականության բանաձևը ցույց է տալիս, թե ինչպես հաշվենք, որ ինչ-որ կոնկրետ բան տեղի ունենա։
Պատահույթի հավանականությունը հաշվարկելու համար օգտագործվում է հետևյալ բանաձևը․
P(A)=Հաջող դեպքերի քանակը / Ընդհանուր դեպքերի քանակը=m/n
Այստեղ՝
- P(A)- դա այն հավանականությունն է, որ A պատահույթը տեղի կունենա,
- m-Հաջող դեպքերի քանակը — այն դեպքերի քանակն է, որոնք համապատասխանում են մեր ուզած արդյունքին,
- n-Ընդհանուր դեպքերի քանակը — բոլոր հնարավոր դեպքերի քանակն է։
Օրինակ 1․ զառի նետում
Եթե մենք ունենք սովորական զառ (վեց երես ունեցող), ապա զառի նետման ժամանակ հնարավոր է ստանալ 1-ից 6 թվերից որևէ մեկը։ Այստեղ՝
- Ընդհանուր դեպքերի քանակը՝ 6 է (քանի որ կա 6 տարբեր արդյունք՝ 1, 2, 3, 4, 5, 6)։
- Հաջող դեպքերի քանակը՝ 1 է, օրինակ, եթե ուզում ենք ստանալ թիվ 3-ը։
Այսպիսով, 3 ստանալու հավանականությունը կլինի․
P(3)=1 / 6
Օրինակ 2․ մետաղադրամի նետում
Ենթադրենք՝ մենք ունենք մետաղադրամ, որը կարող է դուրս գալ թիվ կամ զինանշան։ Այս դեպքում՝
- Ընդհանուր դեպքերի քանակը՝ 2 է (քանի որ կա 2 տարբեր արդյունք՝ թիվ կամ զինանշան)։
- Հաջող դեպքերի քանակը՝ 1 է, օրինակ, եթե ուզում ենք, որ դուրս գա զինանշան։
Այսպիսով, զինանշան ստանալու հավանականությունը կլինի․
P(զինանշան)=1 / 2
Օրինակ 3․ քարտի հանման հավանականություն
Ենթադրենք, մենք ունենք 52 քարտանոց խաղաթղթերի տրցակ և ուզում ենք հանել սիրտ գույնով քարտ։ Քանի որ 52 քարտերից 13-ը սիրտ են, այստեղ՝
- Ընդհանուր դեպքերի քանակը՝ 52 է։
- Հաջող դեպքերի քանակը՝ 13 է (քանի որ տրցակում կա 13 սիրտ քարտ)։
Սիրտ քարտ ստանալու հավանականությունը կլինի․
P(սիրտ)=13 / 52=1 / 4
Այսինքն՝ կա 1/4 կամ 25% հավանականություն, որ կհանենք սիրտ քարտ։
Այս բանաձևը կարող ենք օգտագործել ամենատարբեր դեպքերում՝ հաշվելու, թե ինչքանով է հնարավոր, որ ինչ-որ բան տեղի ունենա։
Ուշադրություն
1) hավաստի իրադարձության հավանականությունը հավասար է 1-ի,
2) անհնար իրադարձության հավանականությունը հավասար է 0-ի:
Դասարանական առաջադրանքներ
Վարժություն 1․
Սովորական վեց երես ունեցող զառը մեկ անգամ նետելիս, գտեք հավանականությունը, որ դուրս կգա․
- 4 թիվը
p(4)=1/6 - Կենտ թիվ
p(Կենտ)=3/6=1/2 - Թիվ 5 կամ 6-ը
p(5 կամ 6)= 2/6=1/3
Վարժություն 2․
Մետաղադրամը երկու անգամ նետում ենք։ Գտեք հետևյալ պատահույթների հավանականությունը․
- Երկու նետման արդյունքում երկու անգամ էլ դուրս գա թիվ։
p(թիվ)=2/4=1/2 - Առնվազն մեկ անգամ դուրս գա զինանշան։
p(զինանշան)=1/4 - Միայն առաջին նետման արդյունքում դուրս գա թիվ։
p( թիվ)=1/2
Վարժություն 3․
52 քարտանոց տրցակից պատահական մեկ քարտ հանելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կհանենք սիրտ քարտ։
P(սիրտ)=13/52=1/4 - Կհանենք սև գույնով քարտ։
p(սև)=26/52=1/2 - Կհանենք վալետ։
P(վալետ)=4/52=1/13
Վարժություն 4․
Ծաղկամանում կա 12 շոկոլադ, որոնցից 5-ը կաթնային են, 4-ը՝ մուգ շոկոլադ, իսկ 3-ը՝ սպիտակ շոկոլադ։ Պատահական մեկ շոկոլադ ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի կաթնային շոկոլադ։
p(կաթնային շոկոլադ)=5/12 - Կընտրվի մուգ կամ սպիտակ շոկոլադ։
p(մուգ կամ սպիտակ շոկոլադ)=7/12 - Կընտրվի այնպիսի շոկոլադ, որը ոչ կաթնային է։
p(ոչ կաթնային)=7/12
Վարժություն 5
Ունեք 20 քարտ, որոնցից 8-ը կարմիր են, իսկ մնացածը՝ կապույտ։ Պատահական մեկ քարտ ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի կարմիր քարտ։
p(կարմիր քարտ)=8/20=2/5 - Կընտրվի կապույտ քարտ։
p(կապույտ քարտ)=12/20=3/5 - Կընտրվի քարտ, որը չի լինի կարմիր։
p(կապույտ քարտ)=12/20=3/5
Վարժություն 6․
Տուփում կան 15 գնդակներ, որոնց վրա գրված են 1-ից մինչև 15 թվերը։ Պատահական մեկ գնդակ ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի կենտ թվով գնդակ։
p(կենտ թվով գնդակ) 8/ 15 - Կընտրվի գնդակ, որի վրա գրված թիվը բաժանվում է 5-ի։
p(գնդակ) 3/15=1/5 - Կընտրվի գնդակ, որի վրա գրված թիվը 2-ից մեծ է, բայց 10-ից փոքր։
p (թիվը 2-ից մեծ է, բայց 10-ից փոքր) 7/15
Վ արժություն 7․
Տուփում կա 3 կարմիր, 4 կապույտ և 5 դեղին գունդ։ Պատահական մեկ գունդ ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի կարմիր գունդ։
P (կարմիր գունդ) 3/12=1/4 - Կընտրվի կապույտ և դեղին գունդ։
p (կապույտ և դեղին գունդ) 9/12 - Կընտրվի այնպիսի գունդ, որը ոչ կարմիր է։
p (ոչ կարմիր է) 9/12
Լրացուցիչ աշխատանք
Վարժություն 8․
Պատկերացրու, որ պահարանում կա 10 գիրք՝ 4-ը մաթեմատիկայից, 3-ը պատմությունից և 3-ը գրականությունից։ Պատահական մեկ գիրք ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի մաթեմատիկայի գիրք։
p (մաթեմատիկայի գիրք) 4/10 - Կընտրվի գրականության կամ պատմության գիրք։
p (գրականության կամ պատմության գիրք) 6/10= 3/5 - Կընտրվի այնպիսի գիրք, որը ոչ մաթեմատիկայից է։
p (ոչ մաթեմատիկայից) 6/10= 3/5
Վարժություն 9․
Գրասեղանին դրված են 15 նամակ, որոնցից 6-ը անձնական են, 5-ը աշխատանքային, իսկ 4-ը գովազդային։ Պատահական մեկ նամակ ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի աշխատանքային նամակ։
p (աշխատանքային)5/15=1/3 - Կընտրվի անձնական և գովազդային նամակ։
p (անձնական և գովազդային) 10/15=2/3 - Կընտրվի այնպիսի նամակ, որը ոչ գովազդային է։
p (ոչ գովազդային) 10/15=2/3
Վարժություն 10․
Ավտոկանգառում կա 20 մեքենա, որից 8-ը սպիտակ են, 7-ը սև, իսկ 5-ը կապույտ։ Պատահական մեկ մեքենա ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի սև մեքենա։
p(սև մեքենա) 7/20 - Կընտրվի կապույտ կամ սպիտակ մեքենա։
p (կապույտ կամ սպիտակ մեքենա)13/20 - Կընտրվի այնպիսի մեքենա, որը ոչ սև է։
p (կապույտ կամ սպիտակ մեքենա)13/20
Վարժություն 11․
Ակնոցի խանութում կա 25 տարբեր գույնի ակնոց․ 10-ը կանաչ, 8-ը դեղին և 7-ը կարմիր։ Պատահական մեկ ակնոց ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի կանաչ ակնոց։
p (կանաչ)10/25 - Կընտրվի դեղին և կարմիր ակնոց։
p( դեղին և կարմիր) 15/25=3/5 - Կընտրվի այնպիսի ակնոց, որը ոչ կանաչ է։
p( դեղին և կարմիր) 15/25=3/5
Վարժություն 12․
Ենթադրենք, տոմսարկղում կա 30 տոմս՝ 12-ը համերգի, 10-ը թատրոնի և 8-ը կինոյի համար։ Պատահական մեկ տոմս ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի թատրոնի տոմս։
p(տոմս)10/30=1/3 - Կընտրվի համերգի և կինոյի տոմս։
p ( համերգի և կինոյի ) 20/30=2/3 - Կընտրվի այնպիսի տոմս, որը ոչ համերգի համար է։
p(ոչ համերգի ) 18/30=3/5
Վարժություն 13․
Ծաղկեփնջում կա 18 ծաղիկ՝ 7-ը վարդ, 6-ը երիցուկ, 5-ը մեխակ։ Պատահական մեկ ծաղիկ ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի վարդ։
p(վարդ)7/18 - Կընտրվի երիցուկ և մեխակ։
p(երիցուկ և մեխակ)11/18 - Կընտրվի մեխակ:
p(մեխակ)5/18
Վարժություն 14․
Հավաքածուում կա 40 նամականիշ, որոնցից 18-ը հայկական են, 12-ը ռուսական, իսկ 10-ը ամերիկյան։ Պատահական մեկ նամականիշ ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի հայկական նամականիշ։
p(նամականիշ)18/40 - Կընտրվի ռուսական և ամերիկյան նամականիշ։
p(ռուսական և ամերիկյան)10/40=1/4 - Կընտրվի այնպիսի նամականիշ, որը ոչ ամերիկյան է։
p(ոչ ամերիկյան)18/40
Վարժություն 15․
Տուփում կա 30 միրգ՝ 12 խնձոր, 10 տանձ և 8 նարինջ։ Պատահական մեկ միրգ ընտրելիս, գտեք հավանականությունը, որ․
- Կընտրվի խնձոր։
p(խնձոր)12/30 - Կընտրվի տանձ կամ նարինջ։
p(տանձ կամ նարինջ)18/30 - Կընտրվի այնպիսի միրգ, որը ոչ խնձոր է։
p(տանձ կամ նարինջ)18/30